👉🏻 મોંધું બલિદાન

આપણો ઇતિહાસ
Play video

[ તળાજાની ગાદીએ ધાન વાળાના રાજ, ચારણોના સાત દીકરા બચાવવા એમણે પોતાના સાતેય દીકરાનાં માથાં હોડમાં મૂકેલાં. કસોટી કરનાર બાદશાહ સમજદાર દિલનો. એને તો પારખાં જોવાં હતાં. એટલે ધાન વાળાની સાતેય દીકરાને બદલે યુક્તિપૂર્વક સાત હરણાંની માથા કપાવેલાં. ધાન વાળાને એ ભેદ ખબર પડી. પોતાના પુત્રને બદલે નિર્દોષ હરણાંની બલિદાન જોઈ કરુણાથી દ્રવી ઉઠ્યા. તે દિવસથી પ્રતિજ્ઞા લીધી કે એ હરણાનો શિકાર ન કરવો, તેનું માંસ ન ખાવું અને પોતાની હદ માં હરણાનો શિકાર પણ ન થવા દેવો. તે દિવસથી હરણના માથાવાળા કાઠીઓ અને વાળા રજપૂતાના માથાં સાટે બન્યાં. પ્રતિજ્ઞા તો તેમના પૂર્વજોએ સૈકાઓ પૂર્વે લીધેલી, પણ એના વશ વારસો તરફથી કેવું પાલન થતું એનો પચાસેક વર્ષ પહેલા

આ પ્રસંગ છે.] 

અમરેલીના સીમાડાને અડીને જ વાળા કાઠી દરબારોનું પીપળલગ ગામ આવેલું છે. દરબાર બધા ભાવના શીલ અને ઉમદા દિલના.


અમરેલીના પોલીસ વડાનો એક માણસ શિકારનો બડો શાખીન, શિકાર ખેલતો બરાબર ખરે મધ્યાહ્ને પીપળલગન સીમમાં આવી ચડયો. બેધડક પણે ત્યાં હરણાં ટોળાંને ચરતું જોયું. શિકારની ગંધ પારખી હરણા ભાગી છૂટ્યા ને શિકારી પાછળ પડયો. લાગમાં લઈને બંદૂકનો એક ભડાકો કર્યો પણ ઘા ખાલી ગયો અને શિકારી ઉશ્કેરાણો નિશાન છટકે

ને હાથમાંથી શિકાર ભાગે એ શિકારીથી કેમ સહન થાય ? 


ગામ ઘણું નજીક, બંદૂકના ભડાકો ગામમાં સંભળાણો, એ દિવસે ઘણા દરબાર બહારગામ ગયેલા, પણ બાપુભાઈ દરબારના દીકરા ભગુભાઈ ઘરે. હજી ફૂટતી મોહર ને વીસ બાવીસ વરસની ઉંમર, ઘરે બેઠાં એમણે ભડાકો સાંભળ્યો, જયાં બહાર નીકળી પૂછપરછ કરે ત્યાં સીમમાંથી માણસ દોડતો આવ્યો. આવીને કહે, “બાપુ ! ગામમાં કો'ક શિકારી હરણાનો શિકાર કરે છે. એક ભડાકો તો કરી નાખ્યો. પાછળ જ પડ્યો છે ટોળાંની !?? 

આ સાંભળતાં જ ભગુભાઈને ધાડધાડા ચડી ગઈ : હું વાળાનો વંશજ બેઠો છું ને અમારી સીમમાં હરણનો શિકાર ખેલી જાય ?' કોઈની પૂછ્યા વાટ જોયા વિના ખભે બંદૂક નાખીને ઝબ ઘોડી માથે રાંગ વાળી. તીરની જેમ વછુંટીયા. હજી તે માણસ કહેતો રહે છે ત્યાં તો ઘોડી છૂટી. પણ ગલાલની મૂઠ્ઠી છૂટે એમ છૂટી. 


આંખ વી’ચીને ઉઘાડે એટલામાં ગામમાં આવીને શિકારીને આઘેથી જોયો કે ઘોડીને ધીરી પાડીને પડકાર કર્યો : ‘એવા, કોણ છો તું ? ખબર નથી તને કે આ વાળા દરબારોનું ગામ છે ? આ હદમાં હરણાના શિકાર થાતા નથી. માટે ઘર ભેગા થઈ જા !?? 


એક તો ખરો બપોર. વળી તડકો તપેલો ને હાથ માંથી શિકાર વછૂટી ગયેલા. પાછો પોલીસ ખાતાનો માણસ  એટલે શિકારી નું મગજ આરે ફાટ્યું બારે જાર.


હાથના ઈશારો કરીને કહે :

"હવે હાલ્યો જા, હદવાળા ! હું પોલીસ સુપ્રિટેન્ડટનો માણસ છું, અને આ હદ તો છે ગાયકવાડ સરકારની !''


 ત્યાં તો ભગુભાઈ ખભેથી બંદૂક ઉતારીને કટ ઘોડો ચડાવ્યો. સામે શિકારીએ પણ બંદૂક લાંબી કરી. ભગુ ભાઈની બંદૂક છૂટી પણ શિકારી માથું નમાવીને ફરગટી ખાઈ ગયો એટલે ઘા ખાલી ગયો. બીજી વખત બંદૂક ભરતા વાર લાગી. એ દરમિયાન ભગૂભાઈના મોટાભાઈ ભાણા ભાઈ ગામમાં આવતા મને વાતની ખબર પડી. ત્યાંતો ભડાકો સંભળ્યો એટલે વાજોવાજ બંદૂક લઈને ઘોડી પર સવાર થઈ તાબડતોબ ઊપડયા.


આંહી ભગુભાઈ બંદૂક ભરતા રહ્યા અને શિકારીએ બંદૂક છોડી. ભગુભાઈ ના ડાબા ખભામાં ચોટ મારીને ગાડી ધ્રોપટ ગઈ. હાથ ખોટો થયો અને લોહીનાં પરનાળા હાલ્યા.


 ત્યાં તો ભાણાભાઈ આંબી ગયા. એમણે જોયું કે શિકારીએ ભગુભાઈ ઉપર ઘા કરી લીધો. હવે પહેલાં શિકારીને લઈને પછી ભગુભાઈ ની વાર કરું. બે ભાઈઓએ આંખોથી વાત કરી લીધી હરણાંને મરીને  બચાવ્યું જ છૂટકો. ભાણાભાઇએ લાગલું જ નિશાન લઈને બંદૂક ફોડી. હમમમ કરતી ગોળી સીધી શિકારી ની છાતીમાં. રાડત નાખીને શિકારી ઉલળી પડયો. ફર ફર ફર ભાગતું હરણનું ટોળું થભ્યું. પાછું વળીને જોયું. મૂંગા આશિષ આપીને પાછું માગ્યું. 

ભગુનાઈ છએક મહિને પદડે ૨હી તે પીડામાં જ અવસાન પામ્યા. પણ પૂર્વજની પ્રતિજ્ઞાનું પાલન પોતાના  મોંઘા બલિદાનથી કરતાં ગયા. 


- જયમલ્લ પરમાર (ધરતીની અમીરાત માંથી)


ટાઈપિંગ વસીમ ભાઈ લાડા